Zie onze beschikbare locaties
Europa op drift van democratie naar tribaal
Europa lijkt haar identiteit kwijt te zijn in een aantal essentiële zaken. De uitkomst van de verkiezingen in Frankrijk en Griekenland heeft een deuk geslagen in de Europese identiteit en zijn de zittende regeringen voor de harde bezuinigingen afgestraft door het volk. Ook in Nederland heeft de 5 opeenvolgende kabinetten het niet gered om de eindstreep te halen. Eurosceptici, radicaal links en extreem-rechtse partijen lijken te gedijen in dit nieuwe Europees klimaat. Eigen volk eerst, een duidelijk ressentiment voor de gevestigde orde en de rechtstaat lijkt bon ton. Van kopvoddentaks tot polenmeldpunt en vreemdelingenhaat is van Amsterdam tot Athene geaccepteerd. Waar is de Europese identiteit gebleven?
De basis van de Europese identiteit is ons leed aan de Tweede wereld oorlog waarna alle overlevenden van de oorlog in Europa het eens waren, dit nooit meer. Dit gezamenlijk tastbare verleden en het besef oog in oog te staan te hebben met het ultieme kwaad en dat het zomaar del uit kan maken van de bestaande wereld bracht mensen bij elkaar om een gezamenlijke rechtschapen wereld met een hoger doel en beschaving te creëren met een niet te klagen maar dragen mentaliteit.
Helaas is de levenscyclus van dit ijkpunt niet meer dan een mensenleven. Dus voor het westen rond de 80 jaar. Men ziet vandaag de dag bijvoorbeeld de gelijkenis tussen de stormmeeuw van de NSB, en de meeuw van het logo van de PVV, een beweging die vreemdelingenhaat en onverdraag-zaamheid predikt. in 1950 zou deze logo onbespreekbaar geweest zijn. Maar vandaag de dag wordt er hoogstens een historisch stuk over geschreven. Over hoeveel jaar zal de dodenherdenking zoals wij die nu kennen verdwijnen en zal de komende generatie hier een andere invulling aan geven. Extreem rechts bewegingen zijn weer geaccepteerde electoraal acceptabel zal de Gouden Dageraad met een duidelijk swastika in hun log in Griekenland.
Democratie wordt beschouwd als de ideale staatsvorm, maar is democratie zoals wij die kennen nog wel van deze tijd? Het hogere doel is er niet meer. De opkomst van het internet en de real-time digitale wereld is te beschouwen als een tweede renaissance. Zoals de boekdruk kunst toentertijd de kennis naar de burgerij bracht zo brengt de digitale revolutie de wereld real-time in de woonkamer en creëert de mogelijkheid dat iedereen interactief mee kan doen. Iedereen wordt een deskundige en heeft een stem om op de marktplaats van virtuele ontmoeting mee te bepalen wat de norm en richting moet zijn.
Het electoraat moet worden gewonnen in een gevecht met emotioneel hapklare brokken in de media. Onze democratie is verworden tot een media-emo-cratie. De kiezers lijken zich te gedragen als verwende pubers. De kiezers straffen hun politici af door steeds vaker van de ene naar de andere partij te fladderen en voelen zich ook steeds meer aangesproken tot radicale en populistische partijen. Ze kiezen diegene die op dat ogenblik hun ideeën en verworven rechten het beste behartigen. De gevestigde partijen raken van hun achterban vervreemd, want die begrijpen niet waarom er compromissen moeten worden gesloten en waarom hun wensen en eisen niet meteen worden gerealiseerd.
Deze virtuele maar o zo reële marktplaats van media-emo-cratie is snel en vluchtig en is niet meer bij te houden met de traag werkende institutionele democratie die wij kennen. Het is alsof je van Amsterdam naar Rome reist meteen belangrijke boodschap, met het paard en wagen terwijl de snelweg en de auto is uitgevonden en bereikbaar voor iedereen is geworden en dan verbaasd bent dat een hele andere versie van je boodschap er allang is aangekomen.
Het feit dat de gezamenlijk Europese consensus aan het afbrokkelen is door ouderdom van de generatie die het hebben afgesproken en de digitale renaissance die iedere burger een ‘media tycoon’ heeft gemaakt leidt tot een nieuwe wereld van facts free politics en een burgerij die zich tribaal gedrag zolang ze bij een stam kunnen aansluiten die hun verworven rechten en hun wensen beloven te beschermen, maar hun trouwen is net zo vluchtig als soms de internet verbinding.